+anderen heeft onderzoek gedaan naar participatie binnen de zeven RES’en in Zuid-Holland. Op deze pagina een samenvatting met de belangrijkste opbrengsten uit het onderzoek en een aantal boeiende verhalen uit de praktijk. Download hieronder ook de totale analyse en het advies aan de provincie Zuid-Holland.
+ download analyse en advies
De participatiewerkwijze in de regio’s is op hoofdlijnen vergelijkbaar: een concept RES waarbij afstemming is gezocht met vooral volksvertegenwoordigers en maatschappelijke organisaties en een voorgenomen participatie RES 1.0 waar inwoners en andere belanghebbenden meer bij betrokken worden. In verschillende fases is op een of andere manier het gesprek aangegaan met (vertegenwoordigers van) inwoners. De fase toewerkend naar de RES 1.0 wordt voor de gemeenten gezien als de échte participatiestap met inwoners. In deze fase wordt het gesprek met inwoners nader vormgegeven.
De provincie Zuid-Holland is als partner betrokken bij de 7 Regionale Energie Strategieën (RES) in Zuid-Holland. Daarnaast heeft de provincie een bovenregionale rol op het gebied van ruimtelijke ordening. Het is voor het draagvlak van de RES van belang dat in alle regio’s voldoende aandacht wordt besteed aan een goed participatietraject. Eerst richting de concept-RES en RES 1.0, maar ook als basis voor de langdurige samenwerking die de provincie met andere overheden en (vertegenwoordigers van) regionale betrokkenen aangaan. De 7 RES-regio’s in Zuid-Holland zijn met diverse snelheden en participatie aan de slag gegaan.
Deugdelijkheid
Volledigheid
Geschiktheid
Ieder participatieplan is maatwerk, beschouw dit het niet als een invuloefening of inhoudsopgave, maar als een geheugensteun of denkrichting. Probeer voor de start van het participatieproces het participatieplan gereed te hebben en bestuurlijk gedekt te zijn. Ontwikkel het participatieplan bij voorkeur ook met (vertegenwoordigers van) belanghebbende partijen. Verken met de volksvertegenwoordigers wat hun rol in het participatieproces is en maak hier afspraken over. Communiceer helder over de participatie en zorg voor voldoende middelen om een goed participatieproces in te richten (menskracht en budget) en zorg voor voldoende tijd in het proces. Begin niet te laat met participatie.
Deugdelijkheid
Volledigheid
Geschiktheid
Breng alle belanghebbenden in beeld en nodig ze uit om mee te denken en te doen. Maak een belanghebbendenanalyse en stem de communicatie en participatie af op de diverse doelgroepen.
Deugdelijkheid
Volledigheid
Geschiktheid
Zet communicatiemiddelen en participatiemethoden in die voor die doelgroep geschikt zijn. Sta open voor onverwachte input en wees flexibel in de gekozen methodes. Beschrijf terugvalopties voor het geval geld of tijd in het gedrang komen of bij onvoorziene omstandigheden zoals de Covid-19 crisis. Pas methodes aan aan de fase van participatie. Evalueer tussentijds met deelnemers hoe zij de participatie ervaren (geldt ook voor volksvertegenwoordigers).
Bouwstenen voor communicatie & participatie binnen de Regionale Energie Strategie
Een communicatie- en participatieplan beschrijft de strategie hoe de communicatie en participatie vormgegeven gaat worden. Hierbij spelen een aantal zaken een rol.
“Door gebruik te maken van de kracht van inwoners, ondernemers, volksvertegenwoordigers en maatschappelijke organisaties worden plannen beter én bereiken we meer"
In de gemeente Hoeksche Waard doen wij ons best om zo goed mogelijk structureel inwoners, ondernemers, volksvertegenwoordigers en (maatschappelijke) organisaties te betrekken bij onze vraagstukken. Zo gaan we niet op zoek naar draagvlak, maar kijken we waar betrokken mensen zich bevinden en of we deze kunnen activeren om mee te denken. Zo hebben er zo’n 200 inwoners meegedacht en gewerkt aan de Omgevingsvisie Hoeksche Waard en wij hebben deze inwoners omgedoopt tot ‘Waardmakers’. De Waardmakers proberen we nu structureel ook mee te nemen in verschillende participatietrajecten, naast de inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en volksvertegenwoordigers.De participatie infrastructuur die dit heeft opgeleverd (‘Waardmaken’), zetten we nu ook waar mogelijk in voor processen zoals de totstandkoming van de RES. Structureel samenwerken met de inwoners van het eiland maakt niet alleen de plannen beter, maar zorgt ook voor meer betrokkenheid en draagvlak voor de uitvoering hiervan. Je hoeft als gemeente niet bij elk participatietraject het wiel zelf opnieuw uit te vinden; door slimme verbindingen te maken en gebruik te maken van de kracht die er is, kom je verder
Ilse Voogt - RES trekker Hoeksche Waard
+ download analyse voor meer verhalen
“Door met verschillende gemeente op te kunnen trekken, wordt er veel kennis uitgewisseld”
In Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude wordt gewerkt met de GOED campagne. Een activerende duurzaamheidscampagne met een wervende huisstijl en een website als centraal platform die elke gemeente met lokale informatie en activiteiten invult. De campagne brengt abstracte en grote thema’s als duurzaamheid en energietransitie terug naar de menselijke maat. Het idee van de campagne is niet alleen zenden, maar vooral ook aanzetten tot actie (participatie) en het wij-gevoel versterken. De campagne biedt initiatieven van bewoners een platform. Waar je normaal als gemeente aan zet bent, zien wij dat inwoners ook veel zelf gaan doen. Een voorbeeld hiervan is bewoners die duurzaamheidsbijeenkomsten organiseren voor andere bewoners, veelal in de rol als wijk- of energieambassadeur. Als gemeente kun je deze initiatieven faciliteren en helpen om te groeien. Daarnaast kan het een pré zijn dat de gemeente in dit geval niet altijd de afzender is; de boodschap horen van iemand uit je eigen buurt geeft vertrouwen. Dat de campagne overkoepelend voor verschillende gemeenten wordt gebruikt, maar wel lokaal kan worden ingevuld, heeft voor de gemeenten voordelen. Behalve dat er kostenefficiënt kan worden gewerkt omdat er al veel is ontwikkeld, is het ook een goede manier om onderling ervaringen en kennis uit te wisselen als het gaat om communicatie en participatie rondom duurzaamheidsthema’s
Anoesjka Bekker - Projectleider GOED campagne
+ download analyse voor meer verhalen
“Door vroegtijdig te anticiperen op effecten voor natuur en landschap, ontstaat meer draagvlak”
De Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland is op verschillende manieren bij de totstandkoming van de RES’en in de 7 Zuid-Hollandse regio’s betrokken. We proberen vanuit de Participatiecoalitie zoveel mogelijk gemeenten en provincie te inspireren om meer directe participatie en communicatie te organiseren bij de totstandkoming van de concept RES’en en het verdere traject wat hierop volgt. Daarnaast verbinden wij onze gebiedskennis en kennis van flora en fauna met de energieopgaven. In de denkrichtingen en zoeklocaties die in de concept-RES zijn opgenomen zitten soms ook kwetsbare locaties, waar bij de verdere uitwerking beter naar gekeken moet worden. In de regio Rotterdam Den Haag is dat bijvoorbeeld een kwetsbare locatie in Midden Delfland langs de A20. Deze locatie ligt precies in een trekroute van lepelaars die van het Quackjeswater op Voorne naar Midden Delfland en de Ackerdijkseplassen vliegen om te foerageren. In dit gebied staan al een aantal windturbines, wanneer er daar meer worden neergezet kan dit een knelpunt vormen voor deze foerageerroute. We zien het als onze rol om dit vroegtijdig te signaleren en mee te denken over alternatieve locaties en oplossingen. Soms gaat het maar om een kleine aanpassing, maar het is wel van meerwaarde dat we deze kennis bij de verdere uitwerking betrekken. We nemen zo weerstand weg die later alsnog op tafel had gekomen. Vanuit deze integrale benadering ontstaat ook meer draagvlak voor de aanpak en de uiteindelijke plannen. We zien dat deze inbreng en de manier waarop wij meedenken wordt gewaardeerd en ook betrokken wordt in de verdere uitwerking.
Alex Ouwehand - Directeur Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland
+ download analyse voor meer verhalen
De analyse is in de periode april/mei 2020 uitgevoerd. Na een documentenstudie van participatie- en communicatieplannen per RES-regio is een enquête uitgezet onder regionale en gemeentelijke projectleiders, gemeenteraadsgriffiers en betrokken vertegenwoordigers van energiecoöperaties en leden van regionale of lokale denktanks die via diverse participatievormen betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van de concept RES en/of RES 1.0. Uit bovengenoemde groepen is met 31 personen een persoonlijk gesprek gevoerd. Door de documentenstudie, de enquête en de persoonlijke gesprekken is een goed en getrouw beeld ontstaan van de voorgenomen én gevoerde participatie tot nu toe.
+Anderen B.V. • Coolhaven 238A •
3024 AP • Rotterdam • plusanderen.nl • +31 (0)10 307 68 28
Procesverantwoording
+anderen
Er komen complexe maatschappelijke opgaven op ons af. Denk aan energietransitie maar ook aan verstedelijking, leefbaarheid, klimaatadaptatie, duurzame mobiliteit, circulaire economie, eenzaamheid, verborgen armoede, langer thuis en een toegenomen complexe zorgvraag. Organisaties kunnen deze opgaven alleen oplossen in samenhang met elkaar en in samenwerking met anderen. Dit vraagt een uitnodigende overheid die ruimte biedt aan ideeën en initiatieven in de samenleving. Om met alle partijen te komen tot zichtbaar resultaat, brengen wij krachtige samenwerkingen en zorgvuldige processen tot stand. Waarom complexe maatschappelijke opgaven alléén oplossen als het ook +anderen kan?
+ kennismaken
